Ik kwam hier op naar aanleiding van de kritiek van Andrew Keen op web2.0 en wikipedia. Ineens herinnerde ik me, dat ik ooit van Sven Birkerts iets gelezen heb, dat naadloos past bij deze kritiek. Ik weet te weinig van het boek van Keen, dat zou ik eerst moeten lezen, het interview met hem in de Volkskrant vond ik niet overtuigend. Birkerts daarentegen levert vrij fundamentele kritiek. Hij is literatuurcriticus en essayist. In "The Gutenberg Elegies" poneert hij de teloorgang van het lezen. Het leesproces zelf wordt aangetast volgens hem, en dat ziet hij met lede ogen aan. De kids van tegenwoordig (het boek is uit 1994), dus uit het electronische tijdperk, weten niet meer wat het rustig lezen en tot je nemen van een boek is. Hij beargumenteert dit goed en draagt vele voorbeelden aan. Je zou kunnen zeggen dat hij de oprichter van de beweging "Slow Reading" is. Naar analogie van "Slow Food". Er is geen aandacht meer, men verwerkt de stof niet meer. Lezen op het web moet vaak snel gebeuren, de tekst al scannend naar wat belangrijk is. Ik merk dat mijn geheugen me wat in de steek laat en ben dan ook zeker van plan dit boek nog eens te lezen. Kijken of het net zo boeit als destijds. Oh, en als we dan toch aan het zwelgen zijn in kritiek op internet, op het moderne, in nostalgie, lees dan ook eens van Clifford Stoll: Silicon snake oil. Stoll is astronoom en was zeer gegrepen door computers en al hun mogelijkheden, tot hij het "licht" zag. Een fascinerend boek was het resultaat, ook al wat ouder. Om niet helemaal te blijven steken in een depressie: Voor Birkerts beweerde dat de teloorgang van het lezen van boeken in druk grote zo niet dramatische consequenties zou hebben, zijn er lieden geweest die hetzelfde beweerden bij de opkomst van het schrift. Daarvoor werd alle informatie namelijk mondeling overgedragen. Men vreesde een teruggang van het geheugen met alle gevolgen van dien.De drie hoofdontwikkelingen (punten van zorg) die Birkerts onderscheidt:
- Language Erosion: "The complexity and distinctiveness of spoken and written expression, which are deeply bound to traditions of print literacy, will gradually be replaced by a more telegraphic sort of 'plainspeak'. He says that "ambiguity, paradox, irony, subtlety, and wit are fast dissapperaing."
- Flattening of Historical Perspectives: "The depth of field that is our sense of the past is not only a linguistic construct, but is in some essential way represented by the book and the physical accumulation of books in library spaces." "We meet the past as much in the presentation of words in books of specific vintage as we do in any isolated fact or statistic."
- The Waning of the Private Self: "The doors and walls of our habitations matter less and less- the world sweeps through the wires as it needs to, or as we need it to." "We are always potentially on-line."
