Waar waren bibliotheken ook alweer goed voor?

Aan het nut daarvan wordt de laatste tijd wel eens getwijfeld. Ook bibliobussen staan ernstig ter discussie. Sommigen kunnen echter uitstekend verwoorden wat bibliotheken voor hen vertegenwoordigen, en wat het belang is, gezien ook dit artikel in the Telegraph: 'Our glorious libraries civilise us all '.

Over bibliobussen zegt de auteur: 'I used to feel slightly sorry for friends who attended smarter schools than my little village primary, because they did not know the joys of the mobile library - the extraordinary Tardis-like sensation of entering a truck that became vast with the treasure-trove of books crammed within it'. Daar kunnen al die collega's werkzaam op de bussen het mee doen. Als dat geen hart onder de riem is weet ik het niet meer. Ach, we gooien er gewoon nog een citaat bovenop: 'A friend of mine recalls her father was so ecstatic when the mobile library visited their village in Essex that he used to say his dream was to stow away behind a book stack and spend the remainder of his days travelling the land in the van, breathing literature and spying on readers.' Nu maar hopen dat de bibliobussers niet naast hun schoenen gaan lopen, het belang, de functie, het soms ongrijpbare gevoel bij bibliobussen had ik in ieder geval zelf niet beter kunnen verwoorden.

En hij heeft meer te zeggen, ook over bibliotheken. Als u nog even bij me blijft, nog twee citaten: 'No modern society can call itself civilised if it denies free and universal access to works of literature'. En: 'Since buying books is an unimaginable luxury to those struggling to buy groceries, the only viable route towards improving those children's chances in life is the local lending library. But we all need to support the institution. When user numbers fall and cash-strapped councils have to weigh the claims of libraries against social services, the former can be a soft target unless demand is visibly high.'

Maar leest u toch vooral het artikel in the Telegraph. Zouden politici ook lezen?

Neurenberg 1945/46

Het is niet ongebruikelijk om misdaden tegen de menselijkheid en oorlogsmisdaden 'onmenselijk' of zelfs 'beestachtig' te noemen.

Dit lijkt mij een misvatting: alle daden van mensen, ook misdaden zijn helaas maar al te menselijk. Anders zou geen mens ze ooit verricht hebben. Nog groter misverstand is de omschrijving 'beestachtig'. Beesten voerden nooit medische experimenten uit op hun prooi, streefden niet naar systematische uitroeiing van andere soorten of van eigen soortgenoten. Dieren doden voornamelijk om te eten.

Na de grootste mensenslachting ooit: de tweede wereldoorlog wordt binnenkort ook haar juridische afwikkeling 65 jaar oud. In dit geval geen reden tot pensionering. Ik hoop op veel nieuwe publicaties want het is in veel opzichten een fascinerend moment in de wereldgeschiedenis.

In de herfst en winter van 1945/46 werd het grotendeels plat gebombardeerde Neurenberg het centrum van de wereld: ongeveer 20 hoogste gezagdragers van nazi Duitsland, voor zover niet omgekomen door oorlogshandelingen of zelfmoord, werden berecht. In een aantal vervolg tribunalen werden nog een paar honderd andere verantwoordelijken berecht.

Neurenberg was een juridisch novum: niet eerder was de wereld getuige van dergelijke tribunalen. Het werd het prille begin van nieuw volkerenrecht. De rechtsprekende instantie, aanklagers en verdediging moesten zichzelf en haar rechtsgronden als het ware nog uitvinden. De deelnemende landen, Verenigde Staten, Groot Brittannië, Frankrijk en de Sovjet Unie moesten een modus vinden vanuit verschillende rechtspraaktradities en ideologieën. Dat verliep uiterst moeizaam: al in 1943 op de geallieerde conferentie te Teheran toastte een opgewekte Stalin tijdens een diner in gezelschap van Churchill en Roosevelt op 'de rechtspraak van het executiepeloton', uitgaande van minstens 50.000 terechtstellingen. Churchill, op zich bepaald geen voorstander een zachte hand, ontplofte bijkans, sprong op en zei dat hij zich nog liever stante pede liet neerschieten in de tuin van het conferentieoord dan aan zoiets mee te doen....

Het opsporen van de meest verantwoordelijke Nazi’s was een andere, niet minder boeiende, episode. Geallieerde troepen in Duitsland interneerden met begrijpelijk enthousiasme alle mogelijke vooral geüniformeerde mensen met daarbij een bijzondere voorkeur voor beroepen waarin de term 'fuhrer' voorkwam en dat waren er in die tijd verrassend veel: ook kranfuhrers (kraandrijvers) fahrstuhlfuhrers (liftbediendes) belandden achter het prikkeldraad. Een aantal van de gezochte hoogwaardigheidsbekleders vielen in geallieerde handen tijdens capitulaties, een enkeling gaf zichzelf aan, velen probeerden weg te komen in alle mogelijke vermommingen onder andere door op te gaan in de eindeloze anonieme stoet van krijgsgevangenen. Uiteindelijk werd vrijwel iedereen gevonden.

De berechting op zich was een gigantische logistieke operatie: dossiers, archieven. Tolken die simultaan moesten vertalen. Mensen (verdachten, getuigen, rechters, advocaten maar ook journalisten) werden ondergebracht in een verwoeste stad. De keuze voor Neurenberg was daarbij een zakelijk compromis maar ook een heel bijzondere: het was vanaf de jaren '30 broedplaats en plaats van samenkomst van de nationaal socialisten. Toespraken van een aantal verdachten echoden nog na....

Wat altijd weer verbaast en verontrust is vooral de vraag hoe deze toplieden (en dan vooral de meerderheid: intelligente redelijk normale mensen) zulke gruwelijke opdrachten konden geven, uitvoeren, of konden wegkijken terwijl anderen die orders gaven of uitvoerden...

Vervolgens hoe zij tijdens de rechtspleging daarop terugkijkend omgingen met hun verantwoordelijkheden. Vrijwel allen bestreden de legitimiteit van de rechtszaak, vervolgens schoof men de verantwoordelijkheid op anderen of verstopte zich achter de beperkingen van hun professie: ik was slechts een generaal en voerde bevelen uit. Sommigen werden alsnog diep religieus, sommigen ontkenden alles. Hoe diep kan een normaal mens vallen? Ik ben er van overtuigd dat als dit slechts een verzameling instabiele gekken en psychopaten was geweest de nazi’s nooit in staat waren geweest de wereld zo langdurig in het verderf te storten. Het waren (mij te vaak) competente mensen die je om een boodschap kan sturen. Mensen zoals u en ik.... en dat maakt het zo griezelig macaber maar ook zo buitengewoon leerzaam ....

B.logger.

Bibliotheken en uitgevers

Een Amerikaans verhaal, maar het zal hier in Nederland ook wel spelen. Bibliotheken, in dit geval wetenschappelijke, die uiteindelijk nee zeggen tegen een prijsverhoging van uitgevers van wetenschappelijke tijdschriften.

Citaat: "The University of California system has said "enough" to the Nature Publishing Group, one of the leading commercial scientific publishers, over a big proposed jump in the cost of the group's journals." De Universiteit van Californie heeft een brief geschreven aan alle aangesloten faculteiten over de boycot, want dat is het, die ze wil voeren tegen deze uitgever. Het gaat om alles bij elkaar 67 tijdschriften, inclusief Nature.

Het is dan ook een beetje van de gekke. De redenering van de universiteit is dat haar eigen wetenschappers een grote bijdrage leveren aan de content van deze tijdschriften, en dan worden ze elke keer ook nog eens gestraft met prijsverhogingen. En niet zomaar een prijsverhoging: "The letter said that Nature proposed to raise the cost of California's license for its journals by 400 percent next year."

Wat houdt deze boycot verder in? "The voluntary boycott would "strongly encourage" researchers not to contribute papers to those journals or review manuscripts for them. It would urge them to resign from Nature's editorial boards and to encourage similar "sympathy actions" among colleagues outside the University of California system." Uiteindelijk, wanneer niets helpt, zou dit moeten uitmonden in een opzegging van alle Nature Group tijdschriftabonnementen.

Een sterk signaal, maar wel begrijpelijk. De uitgever was nog niet bereid gevonden commentaar te leveren op de stap van de universiteit. Benieuwd hoe dit afloopt. U kunt het hele artikel in The Chronicle of Higher Education lezen.

Mind Over Mass Media

Does Google make us stupid? Een bewering, die je de laatste tijd toch regelmatig tegenkomt. En niet alleen Google is dan de gebeten hond, ook bijvoorbeeld PowerPoint, zoekmachines en Twitter moeten het in die "onderzoekjes" ontgelden.

Citaat: "So too with electronic technologies. PowerPoint, we’re told, is reducing discourse to bullet points. Search engines lower our intelligence, encouraging us to skim on the surface of knowledge rather than dive to its depths. Twitter is shrinking our attention spans."

Steven Pinker, taalkundige, psycholoog en schrijver van boeken over die materie is het daar totaal niet mee eens. Zijn redenering luidt een beetje als volgt: als we allemaal zo dom zouden worden door het gebruik van die toepassingen, hoe komt het dan, dat er de laatste tijd meer wetenschapplelijke ontdekkingen gedaan worden dan ooit? De verderfelijke uitwerking werd eens ook toegeschreven aan strips, radio en televisie, maar ook dat is niet uitgekomen, want: "The decades of television, transistor radios and rock videos were also decades in which I.Q. scores rose continuously".

Nog even een wat langer citaat om een en ander te illustreren: "These days scientists are never far from their e-mail, rarely touch paper and cannot lecture without PowerPoint. If electronic media were hazardous to intelligence, the quality of science would be plummeting. Yet discoveries are multiplying like fruit flies, and progress is dizzying". Dit citaat spreekt eigenlijk voor zichzelf. Bent u nog niet overtuigd, lees dan het hele artikel in de New York Times.

Werk uit eigen collectie

Ach ja, verkiezingen .....

Laat ik het maar eerlijk toegeven: ik ben verkiezing addict! Dit beperkt zich niet tot alleen tot Nederland, ik volg via de BRT ook die onbegrijpelijke Belgische verkiezingen, op de BBC de overzichtelijker Engelse verkiezingen en via CNN de doodsimpele Amerikaanse verkiezingen en wel tot diep in de nacht. Soms neem ik preventief vrij de volgende dag.

Met één van mijn broers (een lichter geval van verslaving) sluit ik voor de Kamerverkiezingen altijd een pool af. We vullen beide een voorspelling in en brengen de verkiezingsavond gezamenlijk door alsof het een voetbalwedstrijd betreft. Een voorspelling maken is nog niet zo eenvoudig. Je moet nadrukkelijk niet je hart volgen maar je hoofd. De hoofdprijs is al decennia lang een krat bier. Het leuke is, dat mijn broer ietwat rechtser is, zodat we ook nog eens levendige discussies hebben tijdens saaie momenten.

Alvorens zelf mijn keuze te maken probeer ik alle verkiezingswijzers uit en dit maal kloppen ze. In het verleden kreeg ik wel eens uiteenlopende adviezen waar ik mijzelf niet in herkende. Ik kan drie oorzaken vermoeden: systematiek en vraagstelling van de stemwijzers worden iedere keer beter, de politieke partijen onderscheiden zichzelf beter dan voorheen qua standpunten, mijn eigen politieke voorkeur is meer helder en consistent geworden ....

Met politiek bewuste groet B.Logger...

(met dank aan Loesje voor de grafische weergave)

Tonke Dragt: Dichtbij, ver van hier

In het prentenboek Dichtbij, ver van hier, laat Tonke Dragt ons (ver)dwalen in de wereld, ‘De sneeuwbui is net begonnen, je bent je huis uit gegaan en loopt lukraak over wegen en straten. Stil! Sla maar lukraak een weg in en raak die kwijt.’

Al dwalend begint een besef van tijdloosheid en vergetelheid op te komen. ‘Je bent weer alleen, geniet van je wandeling , loopt door, maar nergens naar toe, je denkt niet aan je huis of aan je thuis en het blijft sneeuwen en de vlokken worden groter, vallen dichter op elkaar en opeens weet je, voel je: Ik heb zeeën van tijd.’Je wilt op je horloge kijken en …dan is er niets te zien! Een lege wijzerplaat, de cijfers zijn onzichtbaar, de wijzers zijn weg.

En zijn we op weg naar een andere wereld, een andere dimensie: De Januaraanse ambasade.
‘Hier zul je er nooit aan twijfelen dat je je eigen wereld hebt verlaten. Als je binnen bent gebleven, leef je nu binnen in een andere wereld, zelfs in een andere ruimtetijd. …Nu wil je wellicht wel naar huis…maar die Zeeën van tijd zijn er nog steeds, juist omdat je horloge stilstaat, je kan dus best op weg zijn naar de Januaraanse ambassade.

De Januaraanse ambassade herbergt bijzondere gasten, ‘Ik ben het Galgekind en ken alle wegen, nou ja bijna alle, …ik stuur je mijn vriend Marsjan, op zijn motor met een mandje voor de poes. Donker Marsjan is 2 meter lang en indigoblauw. Het Galgekind speelt graag met touwtjes in zijn handen. …Kijk hier zie de kattenkop en die is, als ik 2 vingers beweeg, net zo vlug foetsie als Schrödingers kat.*

Al lezend kwam ik los van mijn eigen wereld, dwaalde ik, liet ik de tijd los en kwam terecht in deze andere wereld vol techniek, natuurwetenschappen en bijzondere gasten. Die geestverruimende ervaring ken ik uit een andere wereld, dichterbij en ook vol met bijzondere gasten en kennis van natuurwetenschappen en techniek.

Mijn bibliotheek. Dwalend door de ruimte, me laven aan herkenning met een boek, schrijver, een onderwerp in me opnemend, ondertussen de tijd vergetend en genietend van mijn zwerftocht Ben ik u daar tegengekomen? Oh, pardon ik vergat te groeten, ik ging op in een nieuwe dimensie. U vergeeft het me vast wel vanuit uw eigen sterrenstelsel.

* Schrödingerskat is een gedachtenexperiment uit de kwantummechanica, waarbij een kat in een afgesloten box zit, met een radioactief atoom, een geigerteller, een hamertje en een flesje vergif. Afhankelijk van de splitsing van het atoom, wordt door het stralingsdeeltje via de geigerteller het hamertje in beweging gebracht, die vervolgens het flesje gif kapot slaat. Terwijl de kat zich in de afgesloten box bevindt, bestaat voor ons zowel de optie dat hij dood als levend is.

Werk uit eigen collectie. Blaeu atlas

Voornamen op Internet

Het Meertens Instituut is een interessante instelling. Nooit van gehoord zult u misschien zeggen. Even een kort citaat ter verduidelijking dan: "Het Meertens Instituut is een onderzoeksinstituut dat zich bezighoudt met de bestudering en documentatie van Nederlandse taal en cultuur. Centraal staan de verschijnselen die het alledaagse leven in onze samenleving vormgeven. Het Meertens Instituut is onderdeel van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen."

Zoals u ziet, een gerespecteerde instelling. Vanaf donderdag, 3 juni, kunt u daar online ook de Nederlandse voornamen vinden. Het betreft 500.000 voornamen. Nog even een citaat: "Bij elke voornaam wordt vermeld hoeveel personen die naam in Nederland dragen, mannen en vrouwen, en of de naam wordt gebruikt als eerste naam of als tweede of volgende naam."

Lijkt me erg leuk en interessant, ik ga er dan ook zeker eens een kijkje nemen. Zien hoe vaak mijn naam voorkomt. Ook handig voor aanstaande ouders, zij kunnen zien of de door hen gekozen voornaam al voorkomt, dus geaccepteerd is. Of hoe uniek hij is. U leest er meer over in dit artikel in de Telegraaf en uiteraard op de site van het Meertens Instituut.