De laatste trein naar Istanbul

De laatste trein naar Istanbul / auteur: Ayse Kulin. Deze ontroerende roman speelt zich af in Turkije en Frankrijk rond de Tweede Wereldoorlog en wordt eens vanuit een ander perspectief belicht, namelijk de Turkse.

Het is het verhaal van een familie waarvan een dochter met een Joodse jongeman trouwt. Zij vertrekken naar Frankrijk.

In De laatste trein naar Istanbul worden ook de eerzame en dappere daden van Turkse diplomaten beschreven die tijdens de Tweede Wereldoorlog Joden hebben gered van de Holocaust. Het jonge echtpaar komt ook net op tijd met deze trein terug in Turkije. Past mooi bij andere romans over WOII: ‘Haar naam was Sarah’ van Tatiana De Rosnay, ‘Het meisje uit de trein’ van Irma Joubert en ‘Het meisje dat verdween’ van Els Florijn.

Net als in de film ...

'The China Syndrome', een matig Hollywood product, eind linkse jaren '70. Zag 'm samen met toenmalig vriendinnetje Marijke in een bios in Rotterdam. Behalve dat vriendinnetje maakte ook hoofdrolspeelster Jane Fonda indruk op mij, ze leken op elkaar.

Romantiek was ver te zoeken in de bioscoopzaal, het bleek niets meer of minder dan een nucleaire rampenfilm over een kerncentrale, waar een meltdown dreigt. De reactorkern raakt zo oververhit dat ze de grond in zakt. Of weet men het nog te voorkomen? Frappant dat het uitkomen van de film slechts een paar weken vooraf ging aan de (bijna) ramp van de kerncentrale te Harrisburg. Het werd daarmee een ongemakkelijke kaskraker voor de Amerikaanse overheid.

De titel suggereert dat een centrale zo verhit kan raken, dat ze door de aardkorst heen zakt om er aan de andere kant van de wereld (China) weer uit te komen. Volgens deskundigen is dat absoluut onmogelijk en afgezien daarvan: China ligt geografisch niet tegenover de Verenigde Staten. De film schoot mij uiteraard te binnen vanwege de situatie in Japan .... ze lijken op elkaar.
Japan voert een wanhopige strijd: vijftig (inmiddels meer) helden voorkomen hopelijk verdere nucleaire rampen. Surrealistisch zoals ik hen daar zag staan, in het gelid aangetreden op mijn kleinbeeld tv. In gelijke overalls gestoken leek het een legeronderdeel uit de tweede wereldoorlog toegesproken in de stijl van kamikaze vliegers.

De vijftig lijken welbewust opgeofferd te worden. Een aantal van hen schreef afscheidsbrieven aan hun familie. De hoeveelheid straling waaraan ze bloot gesteld mogen worden is al verschillende malen naar boven bijgesteld, want het werk moet door. Ze werden onder andere geselecteerd op leeftijd, allemaal wat oudere werknemers. De kans dat ze in de bloei van hun leven aan stralingsrelateerde ziekten overlijden is daardoor veel kleiner.

Japan is het land bij uitstek waarin (zelf)discipline, gemeenschapszin en collectiviteit al eeuwenlang als deugden beoefend worden. Wat cynische opoffering lijkt zou daarom wel eens bewuste zelfopoffering kunnen zijn of daarmee samen vallen. Deze mensen weten exact, waar ze mee bezig zijn. Vanwege hun professionaliteit, maar ook omdat Japan het enige land is waar atoombommen vielen: Hiroshima en Nagasaki met tienduizenden directe slachtoffers en in de daarop volgende decennia vele vele stralingslachtoffers.

B.Logger

Mar Adentro (The Sea Inside)

Mar Adentro (The Sea Inside) (DVD) / Regisseur: Alejandro Amenábar. Spaans drama over het gevecht om recht tot euthanasie.

Ramón Sampedro ligt vanwege een verkeerd ingeschatte duik in ondiep water al 29 jaar tot de nek toe verlamd op bed. Hij wordt daar verzorgd door familieleden die het goed met hem voorhebben. Het liefst zou Ramón vandaag nog dood willen want zijn leven heeft op deze manier geen waarde.

Wanneer advocate Julia (zelf lijdend aan een aftakelende ziekte) hem komt bijstaan in zijn juridische strijd geeft dat Ramón weer een sprankje hoop om zijn sterfwens in vervulling te zien gaan. En dan is er ook nog Rosa die hem regelmatig komt opzoeken aan zijn bed.

Ramón blijkt een pionier in zijn strijd om op een menswaardige manier te mogen sterven en wat dat voor hem betekent kunt u zien in deze prachtige, ontroerende film.

Geestverrijkend....Rust brengend...Slow

Curriculum Vitae ...

Ofwel levensloop, is het thema van deze Boekenweek. In ieder mens schuilen immers bijzondere verhalen en herinneringen. Samen vormen die een uniek levensverhaal.

Onlangs werden inwoners van Lydiard Millicent (Engeland) opgeschrikt met het verzoek hun eigen necrologie te schrijven. Die ongebruikelijke vraag was afkomstig van de 'Lydiards Magazine' het plaatselijke krantje: het dorpje vergrijst sterk en veel mensen overlijden. Te veel voor de redacteur die met haar 87 jaar zelf ook een onderdeel van dit probleem aan het worden is, ze kan het 'moordende' tempo niet meer bijbenen. Geen enkele dorpeling reageerde op het verzoek: gelukkig maar, zowel voor de dorpelingen als voor de redactie.

Stel u bent zo'n krasse of iets minder krasse inwoner van dit dorpje: u beseft heus wel dat dit leven een keer voorbij is maar met dit verzoek wordt u wel heel sterk bepaald bij uw eigen sterfelijkheid. Het schrijven van zo'n stukje (maximaal 400 woorden!) voelt als ondertekening van uw eigen doodvonnis. Het impliceert, dat er voor u geen enkele toekomst meer weggelegd is, dat er geen mooie verrassende dingen meer kunnen gebeuren: een nieuw (achter) kleinkind, een late verliefdheid, de aanschaf van een schattig hondje, toch nog die Koninklijke onderscheiding of de viering van uw 100ste verjaardag.

Wanneer de inwoners wel massaal hadden gereageerd waren de redactionele problemen niet opgelost maar juist toegenomen want hoe presenteert men zichzelf postuum?

Over de doden niets dan goeds maar sommigen zullen, niet gehinderd door de wijsheid die ouderdom met zich pleegt mee te brengen, hun daden en levensloop overdrijven, opblazen tot ongekende omvang. De redactie moet vervolgens zulke mensen na hun dood tegen zichzelf beschermen en schrappen in de necrologie. Geen fijn karwei.

Bijkans nog ernstiger, een enkele verbitterde grijpt de gelegenheid aan om nog één keer zijn/haar gram te halen: een buurman die hun levensvreugde verpestte, of een gemeentelijke instantie die een verzoek tot verbouwing afwees in 1986. En wat aan te vangen met een hartenkreet als: 'die hoer van een Mabel die mijn man afpakte met haar mooie praatjes'.

Ten slotte de grootste groep: bescheiden mensen, die zijn op hun manier ook problematisch. In gedachten zie ik een oudere vrouw die haar leven lang voor iedereen klaar stond, ze zit wat onwennig aan het bureau van haar overleden man: 'ze was een goed mens', schrijft ze. Ze kijkt peinzend voor zich uit: Harry zei dat vlak voor hij stierf ... maar was ik echt wel goed ... en ... zou iedereen dat vinden? Ze zwakt het af tot: 'ze deed haar best'. Opnieuw twijfel: zouden mijn leraren dat ook vinden? Op school deed ik niet mijn best, ze zijn natuurlijk allemaal dood maar ik wil wel graag de waarheid vertellen. Ze past de tekst aan tot de raadselachtige uitspraak: 'zij dacht wel eens dat ze een goed mens was maar soms deed ze haar best'.

Ineens is het nacht, ze staat stram, moeizaam op, doet de bureaulamp uit en gaat naar bed.

B.Logger

ps: hoe het verder ging mag u zelf verzinnen. Leuk als u uw afloop opstuurt ... ik ben benieuwd.

Islam in Beeld: Kunst en Cultuur van moslims wereldwijd

Islam in Beeld: Kunst en Cultuur van moslims wereldwijd / auteur: Mirjam Shatanawi. Een boek dat een beeld, een cultuurhistorisch overzicht van de Islam biedt. Dit aan de hand van voorwerpen uit de collectie van het Tropenmuseum in Amsterdam.

Na het schetsen van benaderingswijzen en het geven van definities volgt er een algemeen stuk over de Islam. Deel twee behandelt de Islam regionaal: Marokko, West-Afrika, Turkije, Iran, India, Indonesie en Suriname komen hierbij aan bod.

Per regio worden ook weer specifieke thema’s behandeld, elke regio heeft namelijk zijn ‘eigen aardigheden’. Denk bijvoorbeeld bij Turkije aan ‘Religie en Staat’, bij India aan ‘Ontmoeting met het Hindoeisme’ en bij West-Afrika aan ‘Spiritualiteit en Mystiek. Voorzien van zeer veel illustraties. Een prima en gedegen kennismaking met de wereld van de Islam.

Verborgen verleden II

Op Tasmanie, een dunbevolkt Australisch eiland, is het uitzoeken van je stamboom buitengewoon populair begreep ik uit een artikel in 'de Volkskrant'. Frappant: Tasmanië is een voormalige strafkolonie voor de ergste criminelen uit Groot Brittannië. Zeker weten geen oude adel.

Inmiddels zijn er vijf generaties verstreken sinds de naar ik meen 37000 gedetineerden voet aan wal zetten. Dankzij het strenge gevangenisregime, is het uitzoeken van je stamboom daar nogal simpel: allerlei gegevens zijn nauwkeurig opgetekend.

Waar ik benieuwd naar ben is of zo'n criminele populatie ook nu nog leidt tot hogere criminaliteitscijfers. Dat zou een bewijs kunnen zijn voor erfelijke factoren tav verslaving, criminaliteit en voor persoonlijkheidstoornissen zoals psychopathie. Ik vermoed overigens van niet, anders hadden we het al lang in de krant gelezen ....

B. Logger

Fragiele schoonheid

Fragiele schoonheid / auteur: Nicole Mones. Een roman over een wereld, die mij totaal onbekend was. Namelijk die van het Chinese porselein. Een wereld van weergaloze schoonheid, van breekbaarheid, van de handel en natuurlijk ook van de vervalsingen.

Het is een vreemde, raadselachtige, boeiende, mysterieuze wereld, die, heb ik gemerkt, ook als je niets van porselein weet, je gaandeweg in zijn greep krijgt. Hoofdpersoon in het verhaal is Lia Frank. Zij is taxateur van antiek Chinees porselein.

Door haar baas wordt ze naar China gestuurd om een grote collectie keizerlijk porselein te beoordelen. Er gebeurt niet zoveel in het boek, geen cliffhangers en nagelbijtende spanning. De auteur beschrijft echter op een magistrale wijze China, het leven daar en de o zo belangrijke (illegale) handel in keramiek. Termen en namen als kraakporselein, Chine de Commande, blanc de Chine, blauw-wit, imari, Ming en Kangxi zeggen u nu veel meer.

De collectie, die Lia moet beoordelen is van hoog niveau en zal verkocht worden aan een buitenlandse koper. Maar is alles wel in orde? Waar komt dit porselein vandaan? En zijn alle papieren wel OK?

Langzaam, op een soort dwingende manier, wordt de spanning opgebouwd. Naast het raadsel van de porseleincollectie wordt ook de persoonlijkheid van Lia uitgediept. En haar relatie tot de buitenwereld. En ja, een beetje liefde komt er ook in voor. Na lezing van dit boek weet u iets van de porseleinindustrie en krijgt u misschien ook wel de neiging om op jacht te gaan naar mooie stukken. Een boeiend, leerzaam en fascinerend boek.

Verborgen verleden

... is een tv programma waarin bekende Nederlanders op zoek gaan naar hun voorouders door middel van genealogisch onderzoek. Klinkt saai, maar het levert steeds verrassende, zelfs ontroerende resultaten op. Mijn hoogtepuntje: een vrouw wiens voorouders slaven waren, bemerkt dat ze innig samenwerkt met een verre nazaat van de slavenhouder die haar familie 'bezat'. De werkelijkheid overtreft vaak de stoutste fantasie. dit gegeven kan een uitstekend thema voor een roman zijn, de kritiek zou vervolgens kunnen luiden dat 't allemaal wel erg ver gezocht is.

In verborgen verleden zijn de hoofdpersonen bij aanvang onwetend. Het is een gladjes geregisseerd programma maar gelukkig heeft niemand uitsluitend een stralend verleden. Soms is er sprake van een 'familiemythe' die in de loop van de uitzending onschadelijk gemaakt wordt. Oude adel is schaars. Mooi vind ik te zien dat mensen binnen de keten van geslachten hun eigen positie of die van hun kinderen weten te verbeteren.

Gaan mijn gedachten naar die jonge gereformeerde landarbeider die besloot zich bij een kweekschool aan te melden. Zijn inkomen was niet toerijkend voor welke opleiding dan ook. Wie betaalde het? Hij bracht het tenslotte tot hoofdonderwijzer, uiteraard van een degelijke 'school met den bijbel'. Ik heb hem nooit gekend maar hij was mijn grootvader.

Volgens familieverhalen een gesloten, nurkse (want) steeds dovere man naarmate hij ouder werd. Maar ook modern voor zijn tijd en zijn milieu: hij liet z'n dochters studeren. Één van zijn dochters had een apotheek te Arnhem. Ook wel een man van principes: als vereerder van de Duitse cultuur (Beethoven Schiller Goethe) beluisterde hij vaak Duitse radiozenders. Tot in 1933 een zekere Hitler aan de macht kwam, hij riep het gezin bij elkaar en verklaarde, dat in dit huis niet meer naar Duitse zenders zou worden geluisterd.

B.logger

Nicholas Carr – The Shallows

Het nieuwe boek van Carr heb ik nog niet gelezen. Dus uit eigen ervaring kan ik er niet over meepraten. Dat weerhoudt me echter totaal niet om dat toch te doen. Ik had al wel eens een interview met hem gelezen. Hij is hot. Hij beweert ondermeer dat internet onze manier van denken verandert en mijn idee was dat hij hier niet zo gelukkig mee was.

Maar, is de vraag, is de mens door de geschiedenis heen niet continu geëvolueerd? Hebben zijn hersens zich niet continu aangepast aan veranderende omstandigheden? Om de beste kans te hebben te overleven. En was dat slecht? Het heeft ons tenslotte gemaakt tot wat we nu zijn.

Om deze vraag direct maar te beantwoorden: “The late Stephen Jay Gould, one of the most respected of evolutionary biologists, once said: "There has been no biological change in humans in 40,000 or 50,000 years. Everything we call culture and civilisation we've built with the same body and brain."

Stephen Jay Gould bleek het mis te hebben.“Our ability to map the human genome has revolutionised our understanding of human evolution. By comparing the DNA of thousands of people from around the world, scientists are able to see how different we all are genetically. And that means they can see if different people have evolved apart from each other – whether our species has continued to evolve”. Door de huidige kennis op DNA gebied wordt het dus mogelijk individuen met elkaar te vergelijken en te zien waar ze van elkaar verschillen. En waarom ze waarschijnlijk zo geworden zijn.

We keren terug naar Carr en ik citeer nu even van een blog: “Carr meent dat we door deze kenmerken van internet de vaardigheid verliezen om met volledige aandacht te lezen en om dieper op materie in te gaan. De huidige opkomst van mobiel internet zorgt ervoor dat deze manier van denken volledig geïncorporeerd raakt in onze manier van denken. Carr haalt er hersenonderzoek bij dat bewijst dat onze hersenen tijdens ons leven veranderingen kunnen ondergaan, veroorzaakt door externe factoren. Zoals, jawel: internet. Er is echter nog hoop, want door veranderingen in gedrag kunnen deze veranderingen in het brein net zo goed weer ongedaan gemaakt worden. Kwestie van balans, want Carr ziet we degelijk de voordelen van het web.”

Zoals hieruit blijkt is hij niet alleen kritisch of negatief t.a.v internet. Voordat ik al deze citaten gelezen had was mijn grote vraag (en dat is ie nog steeds): Is het slecht, deze aanpassing van ons brein, deze verandering, verschuiving van onze capaciteiten? Want nogmaals, dat heeft door de hele geschiedenis heen plaats gevonden. Het gebeurt gewoon. Het is onvermijdelijk. Over 100 jaar wordt misschien naar aanleiding van een boek geschreven door de kleinzoon van Carr weer deze zelfde vraag opgeworpen.

Hoe het ook zij. Het is een interessante vraag, en zijn boek lijkt me dan ook zeer de moeite van het lezen waard. Het is inmiddels ook in het Nederlands vertaald.

Fanny och Alexander

Fanny och Alexander / regisseur: Ingmar Bergman. Prachtig klassiek drama uit 1982 van de beroemde Zweedse regisseur Bergman dat zich afspeelt in de beginjaren van de vorige eeuw.

Broer Alexander (10) en zijn zusje Fanny vormen samen met hun acterende ouders Emilie en Oscar Ekdahl een gelukkig gezin. Oscar komt van goede huize en we maken kennis met de hele excentrieke familie Ekdahl die hun (groot)moeder Helena regelmatig komt opzoeken in haar weelderige huis, waar een heerlijke ongedwongen sfeer heerst.

Tot overmaat van ramp sterft Oscar, en Emilie, die eerst nog het theater blijft runnen trouwt té snel met bisschop Edvard Vergerus, een naar al spoedig blijkt hardvochtig fantasieloze man.

Het leven van de kinderen verandert van een vrij en zorgenloos leven in een liefdeloos, autoritair, spartaans gevangenschap waarin vooral Alexander wreed wordt aangepakt door de bisschop. Het lijkt erop dat Alexander over paranormale gaven beschikt, maar misschien is het ook wel zijn fantasiewereld die bijna echt lijkt en wij kijkers kijken met hem mee.
Ondanks twee nominaties leverde Fanny och Alexander Bergman geen Oscar op maar in 1983 kreeg de film wel een Golden Globe Award.

Schrijven

Dat was even schrikken ... ons land telt maar liefst 1.1 miljoen creatief-schrijvers volgens het Sociaal Cultureel Planbureau. Bijna 7% van de bevolking schrijft in de vrije tijd verhalen, essays, columns, gedichten of strips. Dat moet de rest van de bevolking veel leeswerk opleveren. En vergeet de uitgeverijen niet: al waagt jaarlijks slechts 1% van die schrijvers de sprong naar een literaire carrière dan levert dat 11.000 manuscripten op.

Ik ben één van die hobbyschrijvers, wekelijks stuur ik mijn column op ten behoeve van de weblog van de bibliotheek. Ooit ambieerde ook ik om een heus boek te schrijven. Ik kwam maar niet verder dan korte verhalen die steevast qua lengte uit de hand liepen en tenslotte onafgemaakt bleven liggen. Kortom: geen structuur, geen discipline.

Zodoende vervoegde ik me bij een schrijfclub. Een gezelschap van hoog onderwijsgehalte en niet helemaal zonder pretentie: enkelen hadden al eens gepubliceerd. Iedereen werkte aan een serieuze publicatie. Ik kwam niet zonder moeite door de ballotage. We kwamen regelmatig bijeen en dit verhoogde inderdaad mijn schrijfdiscipline, ik ging er vermoedelijk beter van schrijven maar ... er ging wel erg veel tijd in zitten. Men werd namelijk ook geacht inzendingen van andere leden te beoordelen. Een gevoelige aangelegenheid waarbij de emoties soms opliepen.

Ik heb daar veel geleerd, vooral dat schrijven voor mij een leuke hobby is ....

B.Logger

Simple things

Simple things (CD) / Zero 7. Zero 7 bestaat uit Henry Binns en Sam Hardaker. Oorspronkelijk zaten deze heren in het produktiewerk. In deze hoedanigheid werkten ze met een aantal bekende artiesten als Robert Plant en de Pet Shop Boys.

Na eerst twee EP's uitgebracht te hebben, die zeer in de smaak vielen, kwam in 2001 "Simple Things" uit. Het album bevat zowel instrumentale muziek als songs, waarbij ze o.a. gebruik maken van de zangeressen Sia Furler en Sophie Barker.

Het is moeilijk een label op de muziek te plakken. Allmusic gebruikt termen als soul, funk en jazz. Laten we het er maar op houden, dat het heerlijke relaxte muziek is, die wat met je doet, het is zeker geen muzikaal "behang".

Toppers zijn moeilijk aan te geven, omdat er geen echt slechte nummers op dit album staan. Een aanrader, en probeer dan direct ook "Garden" uit 2006 eens uit.