Mooi Gelderland - Kasteel Doorwerth

Grootletter Mak

Mijn moedertje is een echte schat, al zeer op leeftijd, onverwoestbaar positief, afnemend mobiel en met slechte ogen: ze is daardoor aangewezen op grootletterboeken. Haar lees repertoire beperkt zich tot streekromans, bij voorkeur protestant christelijk. Das lastig want ze heeft vrijwel alles al gelezen.

Een dichterbij wonende broer zoekt wekelijks trouw met haar bibliotheekboeken uit. Af en toe vervang ik die broer voor de gang naar de bibliotheek. De laatste keer kon mijn moeder zelf niet mee. Ik leende in wanhoop onder andere 'de eeuw van mijn vader' van Geert Mak. Mijn gok was dat Mak makkelijk schrijft en het boek speelt zich af in haar tijd en in haar milieu. Een ander broer (ik heb er vele) vroeg zich af of het niet moeilijk leesbaar was.

Helemaal goed! Mijn moeder belde mij speciaal op om te vertellen hoe leuk ze het boek vindt! Jeugdherinneringen keren in levendige vorm terug, ze denkt veel aan haar ouders. Ik vind het zo mooi dat ik haar nog de stap naar non fictie kan laten maken ...

B.Logger

Het Ravijn : autobiografie van de angst

Het Ravijn : autobiografie van de angst / auteur: Max Pam. Max Pam is columnist, aan verscheidene bladen en kranten verleent hij zijn medewerking. Bovendien is hij een verwoed schaker.

In 2002 werd hij getroffen door een hersenbloeding, die hem linkszijdig verlamde. Hij had geluk, met zijn cognitieve vermogens was gelukkig niets mis. In het boek "Het Ravijn " (waar hij bijna figuurlijk ingestort was) beschrijft hij de gebeurtenissen, de revalidatie en de gedachten, die bij hem opkwamen gedurende die periode. Zijn angsten vooral ook, dat hij blijvend de gevolgen hiervan zou ondervinden.

Hij is en was erg competitief ingesteld, waardoor zijn revalidatie veel sneller verliep dan verwacht. Waarmee hij iedereen verbaasde. Zijn nieuwsgierigheid zorgt ervoor, dat u tijdens het lezen het nodige opsteekt over het fenomeen hersenbloeding en attaque. Experts worden aangehaald evenals interessante gevallen uit het verleden.

Een van die gevallen is dat van Jan Hein Donner (de schaker), die ook getroffen werd door een hersenbloeding. Pam kende hem persoonlijk en kwam in hetzelfde revalidatiecentrum als Donner terecht. Toeval? Hoe het ook zij, 'Het Ravijn' is een uiterst leesbaar boek, dat je nog eens doet beseffen, hoe belangrijk en waardevol gezondheid eigenlijk is.

Gabriel Metsu

Gabriel Metsu. Zaterdag weer eens naar Amsterdam geweest. De aanleiding deze keer is een tentoonstelling van Gabriel Metsu in het Rijksmuseum. Het was druk, er stond een lange rij voor het museum, samen wachten in de kou.

Metsu is een schilder uit de Gouden Eeuw (1600 - 1700), een schilder van het alledaagse. Gewone dagelijkse tafereeltjes werden door hem geportretteerd. Hij wordt dan ook wel vergeleken met Johannes Vermeer, die andere schilder van het alledaagse. Genreschilders worden ze genoemd. Andere bekende genreschilder zijn Jan Steen en Gerard Dou.

Maar vooral Metsu en Vermeer. Hun werk lijkt op elkaar en ze hebben ook overduidelijk naar elkaar gekeken, dat kun je goed zien. In het Rijksmuseum zijn nu zo'n 35 werken van Metsu bij elkaar gebracht. Een lust voor het oog vond ik. Prachtig. Metsu is wat losser van stijl dan Vermeer, ook dat kun je wel zien. Hij vult de achtergrond soms slechts schetsmatig, in donkere bruine kleuren in en geeft belangrijke figuren (waar het om draait) dan in opvallende kleuren weer, iets wat je bij Vermeer nooit zult aantreffen. Vermeer blijft alles gedetailleerd schilderen.

Metsu is (net als Vermeer) jong gestorven, 38 jaar oud nog maar. Geboren in Leiden, verhuisde hij voor een korte leertijd naar Utrecht, en daarna naar Amsterdam. Ondanks het feit, dat hij jong overleden is, is er toch een oeuvre van zo'n 130 schilderijen van hem bekend (i.t.t. Vermeer: 35 schilderijen).

In het Rijksmuseum, de Philipsvleugel, zijn verder een aantal toppers uit de collectie van het Rijks te zien. Echt de toppers, want meer is niet mogelijk, omdat de Philipsvleugel niet groter is. Van Rembrandt is o.a te zien de Nachtwacht, maar bijvoorbeeld ook het Joods Bruidje en Portret van Jan Six. Vooral dat laatste is uniek, aangezien dat schilderij meestal bij de familie Six thuis hangt. Ook een aantal andere portretten van Rembrandt, de zwaan van Jan Asselijn, schilderijen van Vermeer (straatje in Delft), Jan Steen, Meindert Hobbema, van Goyen, Frans Hals, Avercamp, Potter, kortom alle groten uit die periode zijn vertegenwoordigd. En net als in het Mauritshuis is de schaal overzichtelijk. De tentoonstelling is echt een aanrader en duurt nog tot 21 maart. Gaan dus.

Architectuur van de macht

Er is veel te doen over de invloed van de sociale media op machtswisselingen, maar nog altijd belanden betogingen, oproeren, opstanden uiteindelijk op een plein. Hier is sprake van een oeroude gewoonte.

De redenen zijn praktisch: een plein biedt plaats aan veel mensen, is centraal gelegen, goed bereikbaar, het is gemakkelijk afspreken omdat iedereen de plek kent. Vaak bevinden zich er symbolen van macht zoals triomfbogen, tempels, paleizen, overheidsgebouwen of gedenktekens die men eventueel kan bekladden, vernielen of bestormen. Er zijn bovendien plenty stenen om uit de bestrating te trekken, wanneer er inderdaad een gebouw bestormd moet worden is er ruimte om een aanloop te nemen.

Het negentiende eeuwse concept achter pleinen was er juist op gericht om oproer te voorkomen: grote imponerende pleinen en ruime kaarsrechte boulevards, die nergens naartoe leiden, met opzet te breed voor het bouwen van barricades. Haussmann, de Duitse (!) stadsarchitect van Parijs mocht als eerste grootschalig zijn gang gaan. Het idee is dat je kanonnen plaatst op die pleinen. Die richt men vervolgens op de kaarsrechte boulevards die op de pleinen uitkomen. Militairen hebben zodoende een uitstekend schootsveld, een paar schoten en ... weg demonstatie. Men ging uit van de bereidheid van het leger om op de eigen bevolking te schieten. Een gevaarlijke gok want dit is niet altijd het geval.

In dit verband heb ik wel een tip voor dictators in deze voor hen moeilijke tijden: laat relevante pleinen en boulevards asfalteren onder het mom van vooruitgang en betere verkeerscirculatie. Tover uw hoofdstad om tot een grote bouwput, laat losse materialen (m.n. die losse straatklinkers) onmiddellijk afvoeren naar het platteland zogenaamd ter verbetering van de wegen daar.

B.Logger.

Aan de dapperen ...

Buiten is het donker: het internetcafé zit tjokvol, het is er blauw van de rook, de ruiten, zijn beslagen. De beheerder en zijn jeugdige assistent hebben het druk. Dit kan overal ter wereld zijn: bijvoorbeeld China, Soedan, Syrië of Egypte, in een klein provinciestadje of een miljoenenstad. Dat de plek er niet meer toe doet is een verworvenheid van de digitale wereld.

Een slungelig jongmens komt met bestudeerde onverschilligheid binnen, hij wacht geduldig zijn moment af. Niets wijst er op dat hij student sociale geografie is, hij toont vluchtig zijn legitimatie, er wordt nauwelijks aandacht aan besteed. Hij koopt een kaartje voor 10 minuten: het tarief van de armoedzaaiers. Hij weet: 'val niet op, kom binnen als het druk is, pak een pc die achteraf staat'. Hij neemt plaats achter een pc bij de achteruitgang naar het toilet, een somber stinkhokje, een simpel gat in de grond. Die wc bevindt zich enkele meters achter het café in een wirwar van pikdonkere steegjes. Zijn boodschap staat op zijn als sleutelhanger vermomde usb stick, hij opent zijn weblog, knipt, plakt en drukt op verzenden. De inhoud is visionair of absolute shit, vol liefde of haat, democratisch of fundamentalistisch. De jongeman is al weer vertrokken voor iemand hem opmerkte.

Terug in de tijd, een avond ergens rond 1916, maar in de jaren 50 gebeurde dit nog steeds: een jonge Russin schrijft met gevaar voor eigen leven een oproerig gedicht over. Anti tsaristisch, anti stalinistisch. De persoonlijke risico's waren even groot, zij was even dapper, het bereik van hun boodschap kleiner, trager ... Nog verder terug in de tijd ergens in de Nederlanden of in het Duitse taalgebied, de zoldering is laag met zware balken, het ruikt er naar inkt, iemand drukt een deel van de bijbel in de volkstaal, een paar jaren later staat de wereld in brand ...

Voorzichtig: informatie is explosief.

B.Logger.

The ArtProject

Zoals al eens eerder gezegd bespreek ik niet zo vaak en gauw een website. Deze keer wil ik weer eens een uitzondering maken. En wel voor The ArtProject (powered by Google). Je vraagt je de laatste tijd wel eens af, waar Google niet bij betrokken is. Maar goed, in dit geval vergeef ik ze hun bemoeizucht, want wat is deze site een juweeltje, wat hebben ze hier 'gescoord'. Waar gaat het om?

"Explore museums from around the world, discover and view hundreds of artworks at incredible zoom levels, and even create and share your own collection of masterpieces." Dat is de kern van deze site. Een zeventiental musea komt aan bod met een aantal kunstwerken (meer dan 1000 in totaal). Navigatie door een museum is mogelijk via een plattegrond. Maar ook kunt u als het ware lopen door het museum (de Streetview technologie van Google werd hiervoor gebruikt). Via pijltjes (ik geef toe, het vergt enige oefening) loopt u van de ene zaal naar de andere. Deze site komt voor zover ik weet het dichtst bij een museumbezoek zonder werkelijk dat museum te bezoeken.

'Viewing notes', 'Artwork History', 'Artist Information' en 'More Works in this Museum' vindt u aanklikbaar aan de rechterkant van het scherm. En dan de zoommogelijkheden. Ongelooflijk. U kunt zo ver inzoomen, dat de verfstreken en klodders verf zonder moeite zichtbaar zijn. Prachtig.

Een 'Visitor Guide' geeft extra informatie via o.a. een youtube filmpje en een FAQ. Een 'Behind the Scenes' geeft een blik achter de schermen, wederom met een filmpje. Eigenlijk is deze site heel simpel en eenvoudig samengesteld. En voor kunstliefhebbers een absolute must.

Endless wire

Endless wire (CD) / The Who. The Who behoeft geen introductie. Al vanaf de zestiger jaren draait deze band mee en is tevens een van de meest innovatieve bands ooit. Dit mag grotendeels op het conto van Pete Townshend geschreven worden. Zowel zijn songs als zijn gitaarmuziek zijn altijd de basis geweest, het vertrekpunt voor de anderen binnen the Who.

Nummers als bijvoorbeeld "The Kids are Alright", "My Generation", en "Substitute" zijn klassiekers. Met de rockopera's Tommy en Quadrophenia sloeg hij een nog niet betreden pad in.

Van de originele bandleden zijn alleen Townshend en Daltrey nog over. Door allerlei omstandigheden heeft het 25 jaar geduurd voordat the Who weer een plaat uitgebracht heeft. Het is "Endless wire" geworden. De ritmesectie wordt bezet door Zak Starkey (drums, inderdaad de zoon van die andere Starkey: Ringo Starr; overigens een veel betere drummer als zijn vader) en Pino Palladino (bas).

Het is een typisch Who album geworden, ondanks het feit dat ze nog maar met zijn tweeen zijn. Het eerste nummer doet sterk denken aan Baba O'Reilly (Who's next). De nummers zijn niet allemaal even goed, maar er zitten juweeltjes tussen, luister maar eens naar "A man in a purple dress". Juweeltjes niet alleen muzikaal maar ook tekstueel. Een must voor elke Who-fan.

Karel de Grote (Aat van Gilst)

Uw eerste herinneringen aan deze legendarische vorst stammen ongetwijfeld uit geschiedenislessen. Karel de Grote was de koning die 't Frankische rijk tot maximale omvang uitbreidde, het Christendom met kracht bevorderde, de ‘heidense’ Saksers onderwierp, Islam bestreed en tot zijn eigen verrassing door de paus tot keizer gekroond werd. Om wat highligts te noemen.

Karel de Grote, grote bekende uit de geschiedenis maar waarvan minder bekend is dan vaak verondersteld wordt. Zijn lange gestalte, variërend van 2.04 tot 1,84, kreeg het aureool van heilige: beschermheilige van onder andere makelaars (Dan ben je eerder een handige bliksem dan een onkreukbaar persoon). Hij werd tevens het onderwerp van mythen en volksverhalen in heel Europa.

Zijn daden laten zich moeilijk controleren: tijdgenoten zagen geschiedenis veelal als het eenzijdige verhaal van de overwinnaar (gebeurt vaker). Dat hij het rolmodel voor middeleeuwse vorsten werd droeg niet bij aan een helder historisch beeld. Die laatste ontwikkeling, evenals het versterken van aanspraken van latere middeleeuwse machthebbers maakte vervalsen en aanpassen van officiele documenten tot een wijd verbreide praktijk.

De Duitse kunsthistoricus Heribert Illig ziet uitsluitend vervalsingen en trekt daaruit de vergaande conclusie, dat enkele eeuwen kunstmatig aan onze geschiedenis werden toegevoegd: zijn fascinerende 'fantoomtijd theorie'. Welkom in het jaar 1711 ipv 2011! Karel de Grote zou dan nooit bestaan hebben. Maar alle gekheid op een stokje ... Aat van Gilst doet in zijn boek 'Karel de Grote' een geslaagde poging om Karel de Grote tot reëlere proporties terug te brengen. De misvattingen uit uw geschiedenislessen worden onschadelijk gemaakt. Geen doorbraken maar het staat allemaal weer eens netjes samengevat bij elkaar. Daarmee werd het een uitstekende biografie.

Wat er voor mij uit springt:

Zijn levenswijze was relatief sober. Hij bleef ongeletterd maar bewonderde en bevorderde cultuur. Het is waarschijnlijk dat zijn kroning tot keizer afgesproken werk was. Dat de paus eigen tijd en plaats koos trof hem in politiek opzicht onaangenaam. Karel voerde, zelfs voor de begrippen van zijn eigen tijd buitengewoon veel oorlogen. Hij was in die zin een warlord pur sang. Hoofdstuk IV is een opsomming van die oorlogen en kunt u rustig overslaan: hij won ongeveer alles. Zijn bekeringsijver was groot, zijn strategieën gewelddadig en wreed. Hij bemoeide zich buitengewoon actief tot in details met religieuze praktijken en had een obsessie voor heilige voorwerpen. Hij bestreed weliswaar Islamitische vorsten maar met steun van weer andere Islamitische vorsten. Hij was een slagvaardig en bekwaam bestuurder die regelmatig adviezen opvolgde van raadgevers. Daarmee is hij uiteraard geen democraat, maar een echte middeleeuwer, toch wel een maatje groter dan de tijd waarin hij leefde.

B.Logger

Mooi Gelderland - Kasteel Doorwerth

Ha'boob ...

Een column over een actualiteit die zich van uur tot uur ontwikkelt is eigenlijk niet te doen ...

Tegeltjeswijsheid uit de woestijn. Zegt de ene cactus tegen de ander nadat ze eeuwenlang karavanen voorbij zien trekken: 'het probleem van de mensen is dat ze geen wortels hebben'... Ik was een paar keer in Egypte, fascinerend land, relaxte mensen met gevoel voor humor, een onbeweeglijk ongelukkig regime, niet slechter dan andere regimes in die regio.

Bij ieder bezoek realiseerde ik mij dat de woestijn zich van oost tot west duizenden kilometers ver uitstrekt. Westwaarts kijkend: Libië, Algerije, Tunesië, Marokko, Westelijke Sahara. Oostwaarts: de Sinai , Jordanië, Saudi- Arabie, Jemen ... De Sahara ... zinderende hitte, ruimte en stilte ... steenkoude nachten: liggend in de woestijn, een buitengewoon heldere sterrenhemel boven mij. Ik stak m'n benen in de lucht, maakte loopbewegingen en liep over de sterren ... steeds verder ...

Maar ook ... Ha'boob: Arabische term voor zandstorm, komt vrijwel zonder aankondiging uit de lucht vallen en berg je dan maar...
Een desertstorm gaat door alles heen en houdt zich niet aan landsgrenzen, gaat zoals de winden waaien ...

'Desertstorm', heette de goed geregisseerde inval in Irak niet zo? Was het idee niet, dat een democratisch Irak haar omgeving zou infecteren met democratisch gedachtegoed? Oh ironie: nu steekt er een ongeregisseerde politieke storm op over de gehele bandbreedte van de Arabische wereld. Demonstraties overal, regimes wankelen. Ik zie een Cairo op tv, waarvan ik de straten bruggen en pleinen herken, wat er op gebeurt niet.

Ingrediënt voor die grootschaligheid is in ieder geval de enorme stijging van de prijzen voor de eerste levensbehoeften in al deze landen. Dit brengt ook de armste massa's in beweging. En dat bijzondere solidariteitsgevoel: in het onderbewustzijn speelt wellicht ook de pan Arabische gedachte een rol. In de jaren 60 flirten regeringsleiders nog volop met het idee dat Arabieren één volk zijn en dus één overheid verdienen. Het mislukte, omdat die regeringsleiders de hoofdrol steevast aan zichzelf toedachten. Je kunt niet allemaal de baas zijn. Die pan Arabische gedachte heeft echter reeele wortels: het Ottomaanse verleden en vooral ... men deelt uiteraard het Arabische schrift en de religie.

Analisten zoeken houvast door vergelijkingen te trekken met eerdere revoluties; van Iran tot Oost Europa. Benieuwd hoe het politieke landschap er uit ziet wanneer deze storm gaat liggen en de stofwolken optrekken ...

B.Logger

Hoog water 5

Internationale handelsnetwerken en culturele contacten in de vroegmoderne Nederlanden

Internationale handelsnetwerken en culturele contacten in de vroegmoderne Nederlanden / auteur: Maartje van Gelder en Esther Mijers. De Nederlanden vormden tot de opstand een eenheid. In het verloop van de 80 jarige oorlog ontstonden Zuidelijke of Spaanse Nederlanden en Noordelijke Nederlanden ofwel de Republiek: voorlopers van het huidige Nederland en België. De Nederlanden waren (en bleven) steeds knooppunt van internationale handel, uitwisseling van ideeën en kunstuitingen, wijkplaats voor vervolgden, centrum voor boekdrukkunst. Brandpunt van die ontwikkelingen waren aanvankelijk Vlaanderen en Brabant, deze functies verplaatsten zich meer en meer naar het noorden, naar Holland.

De gebundelde artikelen in 'Internationale handelsnetwerken en culturele contacten in de vroegmoderne Nederlanden' zoomen via verschillende bijdragen in op de betekenis in al die opzichten van enkele individuele kooplieden en handelsagenten. Hun (niet makkelijke) levens worden tamelijk beknopt beschreven maar is toch interessante kost: ze deden veel meer dan inkopen en verkopen! Zij speelden ook belangrijke rollen op het gebied van kunst, cultuur en verspreiding van ideeën. Tussen de regels door (en ook via een leesbaar artikel over jaarmarkten en locale belangenbehartiging) krijgt de lezer een boeiende inkijk over de werking van internationale handel in de Nederlanden, ruwweg in de periode 1550 - 1650.

Behalve lezenswaardig (een schrijver van historische romans zou geïnspireerd kunnen raken) is dit tevens gedegen geschied beschrijving volgens de 'state of the art': vanuit een eigentijdse visie op netwerken, 'act local, think global'. De in deze bundel besproken mensen deden dit al en worden vanuit dit perspectief beschreven. Ook historici zijn kinderen van hun tijd en daar is niets mis mee...

Bedrijven en principes

Vodafone, een grote telecomaanbieder sluit zijn netwerk in Egypte. Dit op verzoek (bevel) van de regering, om het de mensen moeilijker, zo niet onmogelijk te maken met elkaar te communiceren en sms-en. Bedoeld uiteraard, om de status quo te handhaven. Dat is dan ook direct het argument, dat ze aanvoeren ter verdediging: we moeten ons houden aan de regels en wetgeving van het land. Google past zijn bedrijfsvoering in China aan, ongetwijfeld om aan de regels en wetgeving van het land te voldoen. Ook Blackberry (RIM) past zich in een aantal landen aan de wensen van de overheden aan. Dit zijn zo maar drie voorbeelden, deze bedrijven zijn echter absoluut niet uniek.

Je kunt je als klant afvragen, is deze handelwijze ethisch? Principieel? Je sluit een contract af met een bedrijf, waarin jij als klant iets levert (namelijk geld), waarvoor je van het bedrijf een tegenprestatie krijgt. Afsluiting van netwerken of verandering van voorwaarden zijn zaken, waar je niet voor getekend hebt. De vraag rijst bij mij wat de principes van deze bedrijven zijn? Waarschijnlijk is het belangrijkste in deze gevallen toch het bedrijf zelf. Dat gaat voor alles. Men wil een bepaalde markt niet verliezen (bijv. China, of India, en dat zijn grote markten), dus winsten niet in gevaar brengen. Of is dit te simpel gedacht.

Is het erg als bedrijven zo handelen? Of is Biebblogger alleen maar teleurgesteld door het gemak, waarmee dit gebeurt? Had hij beter moeten weten? Doen bibliotheken dit op een bepaalde manier ook niet? Passen sommige bibliotheken hun collectie niet aan, afhankelijk van het gebied waarin ze opereren? Denk aan religieus wat strictere regio’s, men is toch financieel afhankelijk van de plaatselijke overheden. Ook herinnert hij zich de 70-er jaren met zijn Berufsverbote en de tijd van de R.A.F. Er kon toen gevraagd worden door de ‘wet’ wat een bepaalde lener gelezen had de afgelopen tijd. Eerst weigerde je braaf die informatie te verstrekken, maar kwam men met voldoende wettelijke documenten dan werd die informatie alsnog verstrekt. Ook hier werd voldaan aan de regels en wetten van het land, maar ook hier wringt er iets.

Een heleboel vragen. Duidelijke antwoorden heeft Biebblogger niet. Wel een gevoel: het klopt niet in zijn beleving. Maar misschien moet hij maar eens volwassen worden, er overheen groeien. Hij is wel benieuwd naar de mening van anderen. Schroom dus niet, klim in uw virtuele pen en plaats een reactie. Waardoor hij misschien zijn zienswijze moet herzien.