zo luidt de titel van een flinterdun boekje van René van Woudenberg (ondertitel: wat is filosofie en wat heb je eraan?) Hij schreef naast andere stukjes (feitelijk columns) ook over het titelonderwerp. Tezamen vormen die stukjes een heel andere inleiding in de filosofie: leuk, leesbaar en niet hoogdravend. Woudenberg is hoogleraar filosofie aan de Vrije Universiteit van Amsterdam'Er zijn geen dingen die niet bestaan', schoot me opnieuw te binnen vanwege het thema van de filosofiemaand: 'de ziel'. Een omstreden onderwerp want bestaat er zoiets als de ziel? Een vraag die het onderzoeken waard is.
Wanneer ik Woudenberg’s dubbele ontkenning (geen en niet) verwijder uit de stelling: er zijn geen dingen die niet bestaan, staat er: 'er zijn dingen die bestaan' of ultrakort: 'dingen bestaan'. Voor die laatste vaststelling hoeft men volgens mij geen jarenlange studie te verrichten.
Ziel bestaat als woord in (vrijwel?) alle talen. Interessant wanneer er een taal wordt ontdekt die hier geen voor term heeft, mede omdat het begrip gehanteerd wordt door (vrijwel?) alle religies: van de bezielde wereld der natuurreligies tot en met wereldgodsdiensten. Hoe zou de religie van een volk met een taal 'zonder ziel' er uit zien?
Dat ziel in taalkundig opzicht bestaat is geen bewijs dat de ziel ook in andere opzichten bestaat. Het kan een aanwijzing zijn. Zeker wanneer je daarbij bedenkt dat het begrip ziel een enorm verspreidingsgebied heeft. Ziel is een krachtige collectieve opvatting.
Maar hebben we het steeds over hetzelfde, wordt overal hetzelfde verstaan onder ziel? Een wereldwijde conferentie van alle godsdiensten over dit onderwerp kan uitkomst bieden. Als zij het eens worden kunnen onze filosofen ook weer vooruit.
Misschien moeten onze deelnemers eerst oefenen op een eenvoudiger begrip zoals tafel. Vermoedelijk zitten ze aan een tafel en constateren dat tafels zintuiglijk waarneembaar zijn, je kunt een tafel zien, voelen, ruiken, proeven, horen, een tafel heeft een duidelijk doel en een grondvorm. Dit zou een aardige kennismakingsoefening zijn voor ons gezelschap, ik vrees dat het gedonder alsnog begint bij agendapunt 2: wat is een ziel?
Ook zonder dat men er uit komt: een begrip wat in alle talen in vele verbanden definities en gedachtegangen gebruikt wordt vervult kennelijk een rol of functie in (ons beeld van) de werkelijkheid. Het feit dat we de ziel niet kunnen waarnemen zegt in dit opzicht niet veel. Want zou de regenboog bestaan wanneer alle mensen blind zouden zijn? 'Ja, er is alleen moeilijk achter te komen.'
B.logger
No comments:
Post a Comment