Hitlers privébibliotheek

Toon mij uw boekenkast en ik zeg u wie u bent'. Op de bruinige omslag kijkt 's werelds grootste boekverbrander langs mij heen, naast hem stapels boeken op een boekenkast. Hij kijkt vastbesloten de verte in.

Een bizar onderwerp en had deze man überhaupt boeken afgezien van onvermijdelijke stapels gesigneerde 'Mein Kampf'? Jazeker, in 1945 besloeg zijn 'collectie' ongeveer 14.000 titels waarvan ongeveer de helft over militaire onderwerpen. Nogal wat over kunst waarbij architectuur de boventoon voert en zelfs een verdwaald boek over dada. Poëzie ontbreekt vrijwel geheel maar wel weer veel mystiek en esoterie.

'Collectie' plaats ik tussen aanhalingstekens omdat Hitler geen bibliothecaris had en er slechts één onvolledige deelcatalogus is teruggevonden. De boeken werden bovendien op verschillende plekken bewaard en na zijn dood is er uiteraard stevig geplunderd.

Timothy Ryback schreef een interessante verhandeling over dit onderwerp. Levensloop en leesgewoonten worden chronologisch gevolgd en geanalyseerd: Ryback verdiept zich in het moment van aanschaf of schenking, in het laatste geval ook door wie en wat zijn betrekking was tot Hitler. Hij checkt of het boek gelezen is en van welke aantekeningen het voorzien is. Hij legt verbanden naar toespraken, tafelgesprekken en denkbeelden.

Het zal u wellicht verbazen dat Hitler een Sheakspeare adept was, met 'to be or not to be' als zijn favoriete citaat, maar ook een Karl May fan. Helaas bleef een biografie over Ghandi van Romain Rolland zichtbaar ongelezen. Een lesje in geweldloosheid had kunnen helpen. Maar in tegendeel, in de aanloop naar eigen publicaties zet Hitler zichzelf in toenemende mate op een dieet van antisemitische boeken. Vaak geschreven door (toekomstige) partijgenoten. Een man die zich afsluit van andere meningen.

In zijn rol als auteur bleef vrijwel niets bewaard van zijn manuscripten. In wat resteert blijken zijn grammatica en spelling uitermate zwak. Uit andere bronnen blijkt dat hij liet zich nauwelijks liet corrigeren, ook niet door goed bedoelende zielsverwanten.

Mein Kampf werd slecht ontvangen. Recensies logen er niet om: 'politieke zelfmoord', 'een afrekening met iedereen behalve met zichzelf'. Kortste kritiek 'Mein Krampf'. Deel twee werd niet eens besproken en nauwelijks verkocht.

Ten aanzien van corrigeren had zijn generale staf enige jaren later eenzelfde ervaring. In strategisch opzicht adviseerde hij hen overigens Carl May te lezen vanwege de slimme listen van Winnetou. Als ex korporaal scoor je dan niet echt bij Pruisische types die zich in de eerste wereldoorlog al bewezen in veel hogere rangen.

De opsomming van antisemitische boeken en werken over rassenleer gaven mij een diep beklemmend gevoel. 'Kan er een raam open?'